de buik vol van... Broodbuik (& lees mee met leesverslag, onderaan)
Wheat Belly
Deze Amerikaanse bestseller verschijnt 2 juli a.s. in Nederlandse vertaling als Broodbuik.
Wat beweert de schrijver, William Davis, 'preventief hartspecialist'?
Gluten zijn ongezond voor de mens.
Aangezien gluten vooral in tarwe zitten, is tarwe dus ongezond.
En dus: ons dagelijks brood.
Heel Amerika rent achter deze gezondheidsgoeroe aan.
Deze nuchtere Hollandse broodliefhebber zal dat niet gebeuren.
Hoe komt ze beslagen ten ijs?
Wat ten eerste bij me opkomt is: we eten al meer dan zesduizend jaar tarwe en nu zou het ineens ongezond zijn?
Eigenlijk ben ik gewoon beledigd, mister Davis.
Verder: Amerikanen en gezondheid, vertel mij wat.
Ten derde: heeft William Davis aandelen in glutenvrije producten of zoiets?
(1juli: nee, hij is zelfs anti vele glutenvrije producten, voor zover ze rijst, aardappels of maïs bevatten, zo lees ik in zijn boek)
Ten vierde:
wat hebben andere mensen al uitgezocht over Wheat Belly?
Welkom op mijn zoektocht.
vier 'vurige' fasen van de mens, vrij vertaald naar Jaap Goudsblom
fase 1
Ergens tussen de 5 en de 2 miljoen jaar geleden hebben wij, mensachtigen, ons losgemaakt van de aapachtigen.
'Wij' scharrelden onze kost bij elkaar door aas te eten, vruchten, wortels, blaadjes en zaden.
'Wij' woonden nog zo ongeveer in wat wij nu Afrika noemen
fase 2
400.000 jaar geleden ontdekten 'wij' het vuur.
Er was inmiddels genoeg zuurstof in de atmosfeer gevormd; er was genoeg brandstof gegroeid in de vorm van bomen, grassen.
De mens hoefde alleen nog maar 'de vonk' uit te vinden en de mens vond de vonk uit.
Ha. Wie vuur heeft, kan ineens veel meer mensen voeden.
Je stopt een massa wortels in kokend water. Je vangt een dier en roostert deze boven het vuur.
Je brandt een ondoordringbare vlakte plat en je kunt er doorheen, er groeit van alles, er rent van alles rond.
De migratie van onze voorouders kon beginnen. De wereld werd groter dan 'Afrika.'
fase 3
Tussen de 10.000 en 6000 jaar geleden vond de overgang plaats naar landbouw.
Dieren werden omheind; planten werden op een akkertje gezaaid en de mens, die bouwde zich een huisje.
De landbouw lijkt gelijktijdig te zijn ontstaan in het Midden-Oosten, in Midden-Amerika en in Oost-Azië.
De eerste granen ontstonden.
Graan behoort tot de familie van de grassen.
Blijkbaar wist de mens al lang, dat veel grassen eetbare zaden hadden.
Ze sorteerden de grootste zaden, bewaarden deze om uit te zaaien voor de volgende teelt.
Zo ontstonden de voorlopers van
tarwe (en spelt en kamut), gerst, gierst, rijst, rogge, haver, maïs, sorghum, teff.
Zaden konden worden geplet, tot brij gekookt of tot koeken gebakken worden, ziehier de voorlopers van ons dagelijks brood.
Of we dit allemaal konden verteren?
De menselijke stofwisseling is in staat om zich aan te passen aan de omstandigheden.
Lees hierover in het schitterende overzicht in Wikipedia van 'De evolutie van de mens.'
fase 4
Ergens na 1850. De mens leert om met vuur machines
aan te drijven. Olie, steenkoos, gas en - tegenwoordig - biomassa. De fik erin en de machines kunnen draaien. Oftewel, de mensheid zit - sinds zeer kort - in de fase van industrialisering.
Amerikanen en gezondheid
Mijn tweede associatie met welke dieetgoeroe ook is deze: Amerikanen zijn dol op goeroe's.
Werkelijk waar, Amerikanen zijn
erg aardige mensen.
Ik kan het weten.
Dertig jaar geleden heb ik een halfjaar over dit continent gefietst.
Geregeld kon mijn tentje opgeborgen blijven: ik werd bij mensen thuis uitgenodigd.
De koelkast is daar ook onmiddellijk 'van jou.'
En wat stond daar standaard in het voorvakje: potjes met pillen.
Vitaminepillen. Echt, elke Amerikaan dacht dat hij/zij daar niet zonder kon.
Aardige mensen dus, maar met een vreemd idee over gezondheid.
Ik dacht: wat moeten jullie toch met al die pilletjes?
In mijn tijd was ook de cursus 'Men, sex and power,' en 'Women, sex and power,' helemaal in.
Volg een weekend zo'n cursus en je bent een ander mens...
Ook ín was: EST, afkorting van Erhard Seminars Training, een cursus van twee weekenden met als doel: 'to transform one's ability to experience living so that the situations one had been trying to change or had been putting up with, clear up just in the process of life itself.'
Diana Ross, Peter Gabriel, Yoko Ono, deze celebrities hebben EST gevolgd.
Ook al zoiets: er moeten altijd belangrijke mensen opgevoerd worden.
Zo wordt nu ook over glutenvrij getwitterd door mooie slanke actrices: Miley Cyrus: 'Every one should try no gluten for a week, the change in your skin, physical and mental health is amazing,' en Kim Kardashian: 'Gluten free is the way to be.... ' (citaten uit de Volkskrant magazine, 8 juni 2013)
glutenvrije producten
Hoe meer mensen niet tegen gluten kunnen, hoe meer glutenvrije producten op de markt komen.
Logisch? Niet echt. Zie onder vaktermen mijn stuk over gluten.
Wie geen gluten verdraagt, mag altijd nog granen zonder gluten eten zoals rijst, maïs, gierst, teff, quinoa. 
Zuidvruchten, wortels, er blijft nog genoeg over om je maaltijden uit te vervaardigen.
Maar net als wij allemaal, wil ook de glutenvrije eter steeds meer gemaksvoeding.
20 jaar geleden had de natuurvoedingswinkel een paar glutenvrije producten, daarna volgden de supermarkten.
Tegenwoordig zijn de stukken schap al groter en met behulp van anti-gluten-goeroe William Davis worden dit natuurlijk schappen vol.
Oftewel: wat heeft William Davis met de glutenvrije industrie?
(1 juli; Davis is tegen glutenvrije producten voor zover ze zetmeel van maïs, rijst, aardappelen, bevatten)
Hebben ze onderzoekingen van hem (deels niet kloppend, zie verderop) soms mee gefinancierd?
Of anders: wat heeft hij, als preventief hartspecialist, voor belang bij dit boek?
Hier heb ik nog niks over kunnen vinden op internet. Maar ik blijf mijn oren spitsen.
critici over Bread Belly: Marcel Hulspas en chivo
Je zou denken: de Stichting Voorlichting Brood heeft zich wel over de vraag gebogen.
Ze staan wel bovenaan als je 'Broodbuik' google-t, maar ze geven mij geen enkel feitelijk argument in handen.
Het enige wat ze zeggen: het wetenschappelijk bewijs ontbreekt.
Gemiste kans, SVB. Moet het winkelpersoneel in de bakkerij zeggen: 'elk wetenschappelijk bewijs ontbreekt?'
Terwijl ze niet eens weten waarvoor?
Marcel Hulspas heeft op The Post online zijn journalistieke licht laten schijnen over Bread Belly, lees maar hier.
Helder doet hij uit de doeken, dat obesitas in Amerika vooral een armoede probleem is: witte brood en suikerproducten zijn goedkoop, en in de supermarkten verkrijgbaar; alleen wie rijk is heeft toegang tot reformwinkels, markten met streekproducten enz.
De meest gedegen kritiek komt van chivo.
Nooit van gehoord, maar nu wel dus.
Chi staat voor 'energie'.
Vivo is latijn voor 'levendig.
Chivo is een samentrekking van chi en vivo.
Vrij vertaald: het verlevendigen van de levensenergie.
Geen zweverige site, integendeel.
Ze onderzoeken wetenschappelijke publicaties en vertalen deze naar de praktijk.
Mooi zo.
Dat zocht ik dus.
We gaan eerst naar 'gluten in perspectief, deel 1.: afslanken door gluten te schrappen,'
De stofjes gliadine en glutenine - aanwezig in tarwegluten - zouden een verslavend effect hebben op de mens.
Daardoor zou hij/zij meer willen van dat, meer brood dus. En daarom wordt de mens dus dik.
Chivo ondergraaft de conclusie van hetzelfde onderzoek, als waar meneer Davis aan refereert: 'De beste man beweert namelijk, dat gliadine in (genetisch gemanipuleerde) tarwe, zorgt voor overgewicht, omdat het werkt als een opiaat. Hij citeert de volgende publicatie (Drewnowski A 1995) om zijn claim te onderbouwen. In dat experiment wordt naxalone gebruikt, een opiaatblocker en die volgens hem leidt tot een 28 procent vermindering in consumptie van tarwe producten. Een nadere bestudering van de publicatie laat echter zien dat naxalone, weliswaar een remmend effect heeft op de consumptie van junkfood, maar leidde tot 40 procent meer consumptie van tarweproducten.
Dat zijn nogal wat feitelijke onjuistheden in een korte tijd. Men stelt wel eens dat er bij één, sprake is van een foutje, dat een tweede toeval is en bij een derde een patroon. Hier is heel duidelijk sprake van een patroon, namelijk een van bedrog.'
Waarom wordt deze man niet aangeklaagd à la onze eigen professor Stapel?
De chivo stelt terecht en nuchter vast: de mens wordt niet dik van meer brood, maar van meer beleg-op-brood.
Wie meer boterhammen zou eten zonder beleg, valt af.
Wie meer beleg eet zonder boterhammen, komt aan.
Dus de truc is niet: gliadine en glutenine doen de mens naar meer boterhammen grijpen, maar ze doen de mens naar meer boterhammen-met-beleg grijpen en daardoor komt de mens meer aan.
Op naar chivo 'gluten in perpectief, deel 2: afslanken met Wheat Belly.'
Helemaal eens met hun conclusie: gluten zit niet alleen in brood, maar ook in zoveel 'snacks', door doctor Davis keurig opgesomd.
Inderdaad. Als je al deze snacks laat staan, dan val je wel af. Maar niet doordat je minder brood eet, maar doordat je minder van al deze snacks eet , waar gluten in aanwezig zijn.
winkelpersoneel
Wat kan het winkelpersoneel nu zeggen tegen een klant, die met 'Brood buik' op de proppen komt?
Punt 1: Inderdaad, meneer William Davis beweert dat tarwe ongezond is. Hij beweert van alles. De gluten in tarwe zouden ongezond zijn. De voortgekweekte tarwe zou ongezond zijn. En eigenlijk zou alle tarwe ongezond zijn en altijd ongezond zijn geweest. En niet alleen tarwe, maar veel meer koolhydraten, ook die van rijst en van gerst. Hij beweert heel veel dus.
Punt 2: meneer Davis beweert, dat tarwe niet alleen ziekmakend is, het zou ook verslavend zijn, en er dús de oorzaak van zijn dat mensenmeer brood eten en dús dikker worden.
Punt 3: google even naar 'Chivo, gluten' en u vindt twee artikelen, die aantonen dat meneer Davis fout zit.
Hij haalt een onderzoek aan, maar hij trekt de verkeerde conclusie.
Sla het er maar op na. Chi vo 
en gluten.
(Schrijf het desnoods op voor de klant, of bakker: print een A4 over dit onderwerp.)
Punt 4: Hij zegt dat je van brood dik wordt.
Chivo zegt: de mens wordt niet dik van brood, maar van het beleg dat op het brood gaat.
Punt 5;
Mister Davis doet gluten in de ban en daarmee allerlei snacks waar gluten in zitten. Kijk maar naar de lijst in zijn boek. Logisch, wie al deze snacks laat staan, valt af. Dat ligt niet aan de gluten. Dat ligt aan het verminderde eten van al die snacks (en in Amerika lusten ze daar wel pap van).
Punt 6: Er zijn natuurlijk mensen die écht allergisch zijn voor gluten, de coeliakie patiënten. Met deze ziekte valt niet te spotten.
6000 jaar prachtige tarwe even teniet doen met 'Brood buik?'
Werkelijk waar, wie aan tarwe en aan brood komt, die komt aan mij.
Op 2 juli zal ik Broodbuik kopen en deze rustig in het Nederlands doorlezen.
Daarna hoort u meer.
Ter verluchtiging van dit artikel ziet u foto's van - door mijzelf geteelde - kamut.
mens en gras
Ha (een dag later.) Een heel ander geluid uit Amerika. Onderzoekers van de University of Colorado Boulder hebben aangetoond, dat de mens al veel eerder grassen en zegge-soorten ging eten, dan tot op heden gedacht werd. 3,5 miljoen jaar geleden verruilden we ons 'apen dieet' (vruchten, bladeren) deels al voor gras en zegge.
(Granen behoren tot de grassoorten.) Lees het mooie artikel hier op het onvolprezen Foodlog.
Mogen de granen dan nu ook in het Paleo dieet?
(grapje; ik kan en wil geen enkel mens volgen, die alles denkt te weten over onze stofwisseling...)
Trouwens, wait a minute, is William Davis soms Paleo aanhanger en is hij daarom zo anti graan?
Nee, hij is geen paleo, zie hier een paleo discussie over Bread Belly, in het Engels.
broodbuik, leesverslag
26 juni heb ik het boek gekocht; ik ben nu - 2 juli - op bladzijde 164.
De rest geloof ik wel. Lees maar mee.
Mijn eigen mening heb ik cursief gedrukt.
voorwoord
Vertaalster Anna van Wittenberghe is - blijkens het voorwoord - een echte fan van William Davis.
Ze zegt: Dat de stijging van deze aandoeningen (obesitas en diabetes) samenvalt met de volkorenpropaganda, en met de alomtegenwoordige factor tarwe in ons eten, wordt pijnlijk duidelijk in dit boek.
verderop: Door wat er van ons voedsel is geworden en vooral wat er willens en wetens van is gemaakt.
Twee dingen vallen mij op: rechtlijnig denken (obesitas = tarwe) en doemdenken/complotdenken over vooruitgang
('willens en wetens').
inleiding
Davis raadt ons aan om in het familiealbum te bladeren. Wat zien we? Moeders en oma's uit de jaren vijftig en zestig die maat 34 droegen, mannen met tailles van 80 cm. Tarwe is de boosdoener, beter gezegd 'wat ons wordt verkocht als "tarwe"'.
Het genetisch onderzoek van de tweede helft van de twintigste eeuw heeft een 'getransformeerd product' opgeleverd.
citaat: Moderne tarwe komt net zo min in de buurt van echte tarwe als een chimpansee van de mens.
Aj, die zin klopt niet, vertaalster. Je bedoelt waarschijnlijk: moderne tarwe komt net zo min in de buurt van echte tarwe als dat de mens in de buurt komt van de chimpansee.
Zo zijn er veel rammelende zinnen in het boek; ik heb in mijn exemplaar steeds de N van Nederlands in de kantlijn gezet. Soms lijken de zinnen zo uit een vertaalprogramma overgenomen te zijn. Goed. Dat heb ik gezegd. Daar heb ik het verder niet meer over.
Terug naar William Davis. Door de consumptie van tarwe ontstaat een complexe reeks ziektes, coeliakie, diabetes, hartaandoeningen, artritis, vreemde huiduitslag en 'de verlammende waanideeën van schizofrenie.' Oef, heb ik er bij geschreven.
Veel wetenschappelijk onderzoek toont dat aan. En, ongelooflijk, veel van deze lessen werden al tientallen jaren geleden in klinische onderzoeken aangegeven, maar zijn nooit tot de medische of publieke bewustwording doorgedrongen. 'Ik heb simpelweg één en één opgeteld om tot een aantal conclusies te komen waarvan je versteld zult staan.
Hij eindigt de inleiding met te zeggen, dat het niet je eigen schuld is. Het is de schuld van de verslavende werking van 'gezonde volkorengranen.'
Elimineer tarwe, elimineer het probleem.
Rechtlijnig denken dus. En alweer: pure tarwe versus voortgekweekte tarwe. En tenslotte: wij, weerloze consumenten versus zij, de 'gezonde volkorengranen' lobby.
Ik denk: had Davis niet gewoon de hedendaagse tomaat onder de loupe kunnen nemen of zoiets? Waarom is hij zo woedend op tarwe? Maar misschien word ik wijzer.
Hoofdstuk 1 Wat voor buik?
Tarwe infecteert niet alleen de buik, ook de hersenen, de darmen, het gezicht. Dat we dat maar alvast weten.
Maar we beginnen met de buik.
Ik citeer twee alinea's van bladzijde 22:
'Tarwe is het nationale gezondheiddsymbool geworden. 'Eet meer gezonde volkorenproducten' is ons verteld en de voedingsindustrie sprong daar gretig op in met het ontwikkelen van gezond-voor-je-hart-en-goed-voor-je-gezondheid-versies van al onze favoriet tarweproducten tjokvol volkorengranen.
De trieste waarheid is dat de toename van tarweproducten in ons dieet gelijke tred houdt met het uitzetten van onze tailles.'
Volgens mij zitten de industrie producten niet tjokvol volkorengranen, maar zijn de industrieproducten vooral producten die van tarwebloem gemaakt zijn en tjokvol niet-tarweproducten zitten, zoals suikers, vetten.
William Davis heeft het maar steeds over 'de volkoren lobby' maar net zoals hier, bedoelt hij vaak: producten die gemaakt zijn van tarwebloem en tjokvol andersoortige grondstoffen zitten. En waar gaan die slanke tailles dan aan ten onder? Aan de tarwe of aan de andere smaakmakers?
Onder het kopje ''nutri-grrrra' schetst William Davis het eten, waarmee hij opgegroeid is: ontbijtgranen, boterhammen met pindakaas, Ho Hos en Scooter Pies, voorverpakte t.v. diners; de 'all-you-can-eat-kaart' van het universiteitsrestaurant. Vervolgens beschrijft hij de reserveband, die rond zijn middel begon te verschijnen. In 1999 werd hij zich bewust van zijn flodderbuik toen hij een foto zag, tijdens de vakantie gemaakt door zijn vrouw. Minstens 15 kilo te zwaar en dat voor een hartspecialist. Hij DACHT dat hij juist zo gezond at door meer volkorengranen te eten, door veel te joggen. Zou het dan toch aan die volkorengranen liggen? Hij 'volgde het spoor van de broodkruimels, terug vanaf het te zwaar zijn en alle gezondheidsproblemen die daarbij kwamen kijken.' Toen nam hij 'nog veel grotere effecten op grotere schaal waar' en toen wist hij dat er iets bijzonder interessants aan de hand was.
We komen aan bij het kopje 'Lessen van een tarwevrij experiment'
Davis kreeg veel patienten in zijn praktijk met overgewicht en kans op diabetes. Hij wist, dat de glykemische index van volkorenbrood hoog was, dus hij dacht: daar beginnen we mee. Na drie maanden kwamen ze terug en jawel: diabetici werden niet-diabetici en veel van zijn patienten waren ook nog eens afgevallen.
Oja, ook nog dit: er waren momenten dat mensen, die tarwe hadden geschrapt uit hun dieet, zichzelf een tarwetractatie toestonden: een paar zoute koekjes, een kaasstengel, een canapé op een cocktailparty, maar.... dat gaat allemaal niet goed. Binnen een paar minuten kregen veel mensen last van diarree, zwelling van gewrichten of moeizaam ademhalen. Ai.
'Veel mensen.' 'Ze.' Geen heldere cijfers, alleen beschrijvingen. En: de patienten hebben dus al overgewicht, dus het is een selecte groep mensen. Dat ze koolhydraten moeten minderen, o.k. maar moeten dat persé de koolhydraten uit brood zijn? En dat ze accuut gestraft worden als ze ook maar iets van het 'zondige' tarwe tot zich nemen. Verhaaltjes, geen cijfers meneer Davis.
We gaan naar het kopje 'Radicale tarwe-ectomie'
'De broodbuik kan genezen worden. Eliminatie van tarwe zorgt ervoor dat je slanker, slimmer, sneller en ... gelukkiger wordt.
Ik geloof dat ik liever Nietsche lees.
Hoofdstuk 2 Niet jouw oma's cake: de creatie van onze moderne tarwe
Tarwe is in de tweede helft van de vorige eeuw nogal veranderd.
'De gemiddelde opbrengst op een moderne Noord-Amerikaanse boerderij is nu, vergeleken met een eeuw geleden, tien keer zo groot. Voor zo'n enorme toename van de oogst waren drastische veranderingen in de genetische code nodig, inclusief het terugdringen van het trots wuivende, goudgele graan van gisteren tot de stijve 50 cm lange, hoge productie dwertarwe van vandaag.'
Klopt. En zo is het niet alleen met tarwe gegaan, maar met alle landbouwgewassen.
Best jammer, die wuivende graanvelden van oude schilderijen, nu alleen nog maar bij een roggeveld te zien of bij een speltakker. Maar, waarschijnlijk is in uw eigen vakgebied - dat van preventief hartspecialist - ook wel het een en ander veranderd.
Van natufische pap tot donutgaten
Rond 8500 v Chr. leidden de Natufiërs een semi-nomadisch bestaan. Tarwe (eenkoren) werd met de hand gemalen en daarna als pap gegeten. Ziehier de natufische pap. Goed. Er wordt gevestigd en tenslotte bakt over-overgrootmoeder zure roommuffins van zo ongeveer hetzelfde meel als overgrootmoeder en grootmoeder maar... dit alles eindigde 'in het laatste deel van de twintigste eeuw, toen een vlucht in hybridisatiemethodes dit graan transformeerde. Wat nu doorgaat voor tarwe is veranderd.... door menselijk ingrijpen.
Watch out.
Tarwe voordat de genetica deze in handen kreeg, volgende kop.
Over demoniseren gesproken.
Eenkoren (veertien chromosomen), dan tweekoren (achtentwintig chromosomen) en dan onze Triticum Aestivum (tweeënveertig chromosomen).
Wat met alle voedingsmiddelen een hele normale ontwikkeling is, wordt hier ook weer zeer suggestief besproken. Tweekoren 'kruist zich op natuurlijke wijze met een ander gras..' Deze laatste tarwesoort met 42 chromosomen is genetisch het meest complex. 'Daardoor is het ook het meest genetisch 'plooibaar,' een gegeven dat toekomstige genetica onderzoekers erg goed uit zal komen.
Vooruitgang is verkeerd en is ook nog eens heel gevaarlijk, zo suggereert Davis wederom.
Klein in het nieuwe groot
In de moderne tijd maakt de tarweteler gebruik van hybridisatie, kruising tussen twee verschillende planten. Het doel is om gewenste eigenschappen in de tarwe te krijgen, bv grote oogst - fijn voor de boer - en bv goede gluteneiwitten - fijn voor de bakker. (Hybridisatie heeft - vind ik - ook nadelen voor de boer, hij/zij kan geen zaad bewaren voor de volgende inzaai; hij moet nieuw zaad kopen elk jaar. Maar o.k.; hierover heeft William Davis het niet.) In Amerika is het IMWIC een belangrijk instituut voor zaadveredeling. Meer oogst van tarwe (en mais) kan meer monden voeden. De tarwe ontwikkelt zich in vijftig jaar van een lang wuivend graan met lage opbrengst tot een dwergtarwe met hoge opbrengst.
Slecht kweken
Onder dit kopje betoogt Davis, dat er met de nieuw gekweekte rassen geen veiligheidstesten gedaan zijn voor mens en dier.
.. dit is een ontwikkeling met zulke enorme implicaties voor de menselijke gezondheid ...
Welke, dat moeten we nog horen.
Alweer, drie bladzijden vol suggestief taalgebruik.
En ook voor de plant zelf, zegt Davis, is hybridisatie fataal. 'Ze zijn hulpeloos als ze in het wild zouden moeten groeien.'
Snik snik. Ik ben om heel andere reden tegen hybridisatie: het maakt de boeren afhankelijk van zaaigoed van grote bedrijven.
Conclusie van hoofdstuk 2: Davis beweert, dat de gevolgen voor het menselijk lichaam van de hybridisatie van tarwe niet onderzocht is. Dat zou zo kunnen zijn, daar weet ik te weinig van.
Maar in elk geval suggereert Davis hier, dat niet zozeer tarwe ongezond is, maar de tarwe van de laatste vijftig jaar. Ik stel dit zo duidelijk, omdat voor mij nog niet duidelijk is of Davis tarwe in de ban doet of gluten in de ban doet of alleen de moderne tarwe in de ban doet. Maar, we zijn ook pas op bladzijde 47.
En intussen heb ik een prachtige werkstuk gevonden op internet over oude tarwerassen, dus wie even leukere kost wil.
En, voor ik het vergeet: in hoofdstuk 2 staat een bekentenis van Davis, die misschien dit hele boek verklaart: 'Ik ben overgevoelig voor tarwe.'
Hoofdstuk 3 Tarwe ontleed
Hierin gaan we 'begrijpen waarom - afgezien van vorm, kleur, vezelinhoud, biologisch of niet - tarwe mogelijkerwijs vreemde dingen doet bij mensen.
Eerste kopje: Tarwe: superkoolhydraat
Koolhydraten in tarwemeel bestaan voor 75% uit amulopectine, voor 25% uit amylose. Amylopectine wordt geheel verteerd, Het wordt snel omgezet in glucose; dit wordt weer snel in onze bloedsomloop opgenomen en dit verhoogt bloedsuiker. Bij gezonde mensen verhoogt de bloedsuiker minder dan bij mensen met diabetes. En volkorenbrood verhoogt de bloedsuiker ook weer minder dan witbrood.
Amylose komt voor een deel onverteerd in het darmkanaal terecht.
Pasta zou minder erg zijn, volgens Davis. 'Het is waarschijnlijk voor een deel te danken aan het samenpersen van tarwemeel tijdens het uitpersingsproces waarin pasta zijn vorm krijgt, en de vertering langzaam is door amylase.'
En: 'Pasta's worden in het algemeen gemaakt van Triticum durum in plaats van aestivum, waardoor ze genetisch dichter bij tweekoren staan.'
Ai, is er dan niet geknutseld met triticum durum meneer Davis? En kan het brood van deze harde durum tarwe wel uw goedkeuring weg dragen? En zegt u zelf nu ook niet dat volkorenbrood gezonder is dan witbrood. En zegt u zelf ook niet dat er een verschil is tussen gezonde mensen en mensen met diabetic? Goed. Verder. De echte ellende komt nog.
Hoe hoger je bloedsuikerspiegel, hoe meer insuline en hoe meer vet je opslaat. Hier komt de broodbuik dan weer op de proppen. En trouwens ook mentale mist, vermoeidheid, bibberigheid. Weg dus met die tarwe. Onderzoek bij 215 OBESE COELIAKIEpatiënten liet zien dat ze in de eerste zes maanden van hun tarwevrije dieet een gewichtsverlies hadden van 13 kilo. In minder dan een jaar tijd halveerde in een ander onderzoek het aantal mensen dat als obees werd aangemerkt door tarwe-eliminatie.
Gaat iemand a.u.b. de conclusie van deze onderzoeken natrekken op hun wetenschappelijke geldigheid? Enne, ik blijf denken dat gezonde mensen dus best een aantal volkorenboterhammen kunnen verstouwen.
Tweede kopje: Gluten: we kennen je niet echt!
Meneer Davis, als u al begint met te schrijven: 'Hier een snelle les over dat spul dat gluten wordt genoemd (een les die je mag opslaan onder de categorie: ken uw vijand), dan heb ik eigenlijk al helemaal geen zin meer om de rest nog serieus te nemen.
De baktarwe - triticum aestivum - is voortgekweekt op verbetering van bakeigenschappen en dus op veranderingen in de gluten-coderingen. 'Genetische hokus-pocus door plantengenetici,' aldus Davis. 'Het is mogelijkerwijs ook de bron voor veel van de vreemde gezondheidsverschijnselen die door de consument worden ervaren.'
Alweer: doemdenken, weg met de vooruitgang. Ikzelf heb veel gelezen over coeliakie; ik sluit niet uit dat coeliakie bij sommige patiënten te maken heeft met veranderde gluteneiwitten. Dit moet met onderzoek na te gaan zijn. Maar dan heb ik het over een heel ander soort wetenschap bedrijven dan William Davis doet.
Derde kopje: Het draait niet allemaal om gluten.
Begint al weer met vijand-denken:
Gluten is niet de enige potentiële schurk die zich verschuilt in tarwemeel.
Gluten is niet alleen gluteneiwit, maar ook - 20% - overige stoffen, zoals albumine, prolamine, globuline en nog veel meer.
Daarnaast voegen voedingsfabrikanten verbetermiddelen toe, voegen bakkers sojameel toe.
Davis suggereert, dat dit geheel bij mensen allergische reacties en shocktoestanden kan opleveren en - bij vatbare mensen - astma, huiduitslag en anafylaxie.
Hierbij gaat het dus alleen maar voor een klein deel nog over tarwe; verder over toevoegingen - verbetermiddelen - die de fabrikant in de producten stopt.
Die hebben met tarwe en met gluten niks te maken.
We zijn aangekomen op bladzijde 57, DEEL TWEE: TARWE EN ZIJN VERMOGEN OM JE GEZONDHEID TOTAAL TE VERNIETIGEN
Hoofdstuk 4: Hé, psst, exorfine kopen? De verslavende eigenschappen van tarwe
William Davis betoogt in dit hoofdstuk dat we ons niet bewust zijn dat 'dit spul' dat door alle officiële stichtingen en centra wordt aanbevolen, met onze hersenen speelt.
Brood is mijn crack!
Tarwe is in de voeding wat De Dam in de jaren zestig in Amsterdam was. Voor sommige mensen verslavend en voor sommige van die sommige mensen zelfs een obsessie.
Mensen die zeggen: ik kan niet ophouden met aan brood te denken. Of: ik droom over brood.
Tarwe kan het centrale zenuwstelsel even hard beïnvloeden als nicotine of crack dat doet.
Mag ik even meneer Davis. Helemaal met u eens. Lekker brood is thuis, lekker brood is oer, lekker brood is 'moeder.' Laat ik het nu eens een keer helemaal met u eens zijn.
Tarwe en de schizofrene geest
Dit hoofdstuk is werkelijk een geschift hoofdstuk. Vroeger, toen wij westerlingen nog niet op Nieuw Guinea gearriveerd waren, hadden maar 2 op de 65.000 inwoners schizofrenie. Sinds de introductie van bier van gerst en maïs 'schoot het aantal omhoog tot maar liefst 65 keer zoveel.' Hoe zijn die 2 dan gemeten, meneer Davis. En, nog veel erger: wat een simplificering van schizofrenie. Davis gaat nog even door: er is ook verband tussen tarwe en autisme. Graag iemand die de opgevoerde wetenschapper doctor Dohan onder de loupe neemt.
Exorfinen: de tarwe-breinconnectie.
Het wordt wel erg luguber in dit hoofdstukje: polypeptiden die het eigenaardige vermogen hebben om door de bloed-hersenbarrière heen te dringen.
Nachtelijke honger overwonnen
We maken kennis met Larry, die al een levenlang met zijn gewicht worstelt ondanks wandeltochten van zes uur, veel groente en fruit, beperkt rood vlees en een ruime hoeveelheid 'gezonde volkorengranen.' Zijn enige zonde die hij kon bedenken was dat hij 's avonds nog zo'n honger had en dan dus zat te 'grazen' tot hij naar bed ging.
We raden het al: geen tarwe meer, geen avondlijke neiging meer om nog te snacken. Oftewel: graan is de schuld.
Tarwe: opwekker van eetlust
We dachten dat alleen crack en heroïne verslavend waren? Nee:
'Maar tarwe eten betekent dat je, zonder dat je het weet, het meest voorkomende voedesel binnenkrijgt dat actief aan de gang gaat met je geest.'
Even ben ik het eens met Davis: tarwe veroorzaakt euforie...
Even de vorige hoofdstukken resumeren, voordat we verdergaan.
Hoofdstuk 1: je krijgt een buik van tarwe, beweert Davis. Ik zeg: behalve tarwe, zitten veel andere grondstoffen in de koekjes, granen, snacks. Waar wordt de eter dan dik van?
Hoofdstuk 2: hybridisatie van tarwe is de boosdoener. Ik zeg: waarom pikt Davis tarwe eruit? Er zijn veel meer gewassen hybride geworden. Heeft hij alles vergeleken en was tarwe het ergste van alle gewassen?
Hoofdstuk 3: koolhydraten doen de bloedsuikerspiegel stijgen. Glutengeknutsel brengt allerlei ziekten. Andere verbetermiddelen maken het nog een graadje erger. Mijn mening: een gezond mens kan die bloedsuikerspiegelstijging prima opvangen. En de andere twee beweringen zijn alleen maar kreten; niet onderbouwd.
Hoofdstuk 4: tarwe heeft verband met schizofrenie en autisme. Dit vind ik een walgelijk hoofdstuk. Ongelofelijk simplistisch. Verder vindt Davis dat tarwe ook nog op een andere manier verslavend is: het is de oorzaak van onze neiging om 's avonds nog te willen snacken. Ook al weer: ongelofelijk simplistisch.
Dagblad Trouw van zaterdag 29 juni 2013 komt als geroepen met een artikel over Stef Aupers, cultuursocioloog aan de Erasmus Universiteit.
Durkheim, Marx, Weber, de vaders van de sociologie zeiden het al: de mens raakt ontheemd; keerzijde van vooruitgang en rationalisering.
De mens vervalt in een toestand van bindingsloosheid of 'anomie,' en dit is het onderzoeksgebied van Stef Aupers.
Als echte wetenschapper 'beziet' hij dit verschijnsel, zonder waarde oordeel van 'goed of slecht.' Het klopt dat de moderne maatschappij in stukjes uiteen valt, zegt hij, maar uit deze stukjes ontstaan weer nieuwe verbanden. Spirituele bewegingen, populisme in de politiek en... een wijdverbreid geloof in complottheorieën. John F. Kennedy die vermoord zou zijn door de FBI, de maanlanding die in scene gezet zou zijn, en dan de verhalen over 11 september 2001. 'Anomie speelt hier een prominente rol. Mensen zeggen in feite: "Ik ben niet anomisch, want ik weet wat er echt aan de hand is." Het anonieme systeem krijgt zo een gezicht.
(verderop): 'Nou, het zijn collectief gedeelde verhalen. Ze zitten op internet, ze schrijven stukken op websites.'
Op de vraag: wat betekent dit voor de samenleving? Is deze ontwikkeling gezond?: 'Het is ambivalent. De individuele vrijheid groeit, maar kan ook leiden tot gevoelens van anomie en dat is altijd negatief. Je ziet een tweedeling ontstaan. Hoogopgeleiden kunnen iets met de vrijheid. Ze hebben overwegend werk en een groot sociaal netwerk. Lager opgeleiden omarmen diezelfde individuele vrijheid, maar kunnen er veel minder mee. Zij hebben bijvoorbeeld minder kansen om zich te ontplooien op de arbeidsmarkt en worden buitengesloten. Er is veel meer anomie onder laagopgeleiden.'
Mooi zo. Wat mij betreft valt het boek Broodbuik in de categorie Complottheorie.: tarwe dringt door tot in de hersenen; tarwe is verslavend; tarwe is 'door genetici gehybridiseerd.'
We gaan vrolijk verder met HOOFDSTUK 5 Je broodbuik is te zien: de tarwe-obesitasconnectie
eerste kopje: Broodbuik, lovehandels, mannenborsten en 'ik-ben-niet-zwanger-buik'
Het boek wordt saai: 'Ik wil graag duidelijk maken dat voedingsmiddelen die van tarwe zijn gemaakt, of die tarwe bevatten, je dik maken.
...'Heeft een groep machtige mannen tijdens een geheime Howard Hughesachtige bijeenkomst in 1955 een duivels plan bedacht om dwergtarwe, dat laag is in kosten en een hoge opbrengst kent, op grote schaal te produceren, en vervolgens het door de regering uitgevaardigde advies in elkaar geziet om 'gezonde volkorengranen' te eten?'
Samenzweringstheorie dus.
tweede kopje: Volle granen, halve waarheden
Ook hier beweert Davis een verband tussen volkorenpropaganda en dikker worden.
Hij zegt dat t.v. kijken, online zijn, niet bewegen, frisdrank drinken en fastfood eten ook slecht zijn (ai, we zijn het even eens), maar het slechtste van alles is volkorengraan.
Volgens Davis is het vet in de jaren zestig taboe verklaard en zijn de koolhydraten in de plaats daarvan omarmd.
...'Net zoals de tabaksindustrie zijn eigen markt heeft gecreëerd en in stand houdt door de verslavende eigenschappen van sigaretten, zo maakt tarwe in het dieet van mensen hulpeloze, hongerige consumenten.'
Slechte overheid dus versus arme burgers. Of slechte industrie versus argeloze consument.
derde kopje: Pak mijn love handles beet: de unieke eigenschappen van visceraal vet
Buikvet is speciaal slecht vet.
Ik geloof dat de deskundigen het hierover wel met Davis eens zijn.
vierde kopje: High worden van insuline
Hoge bloedsuiker zet aan tot hoge bloedinsuline en dit veroorzaakt visceraal vet EN onvermijdelijke daling van bloedsuiker en honger.
O.k. geheel mee eens, alleen wederom: Davis veronderstelt dat tarwe dit allemaal in gang zet, maar toont dit niet met onderzoek aan. Alleen maar weer complotdenken: 'geen wonder dat de broodbuik die jouw taille omcirkelt, blijft groeien en groeien.' Arm slank taille-tje.
vijfde kopje: Mannenlingerie vind je op de tweede verdieping
Visceraal vet is een fabriek voor oestrogeenproductie bij beide seksen. Mannen krijgen borsten. Gelukkig is er in Amerika een booming plastische chirurgie industrie aan het ontstaan.
Wederom, niet eens met de oorzaak die Davis aangeeft: Mannenborsten... En dat allemaal vanwege de schaal broodjes, die je op kantoor met je collega's deelt.'
zesde kopje: Coeliakie: een gewichtsverliesfabriek
Bij coeliakie is het slijmvlies van de darmen verstoord en hiermee is de opname van voedingsstoffen via de darmwand verstoord. Eten wordt niet meer verteerd, komt als diarree naar buiten. Dunne mensen dus, vroeger. Tegenwoordig is de helft van de - als coeliakie gediagnostiseerde patienten - obees of heeft overgewicht. Davis herhaalt ook hier weer zijn mantra:
Gewichtsverlies door tarwe-eliminatie; zowel voor coeliakie patienten als voor niet coeliakie patienten.
zevende kopje: Verlies die broodbuik
Zegt hij het hier voor de duizendste keer of voor de duizendeneenste keer: elimineer tarwe in alle voorkomende verschijningsvormen en de kilo's smelten weg. Het boek had met een kwart van de bladzijden toe gekund.
achtste kopje: Wees glutenvrij, maar eet niet 'glutenvrij'
Ik had nog wel gedacht, dat Davis belang had bij de glutenvrije markt, maar dat is niet zo. Ook glutenvrije producten deugen niet. Rijst, maïs, tapioca, aardappels; alle zetmeel hiervan is dikmakend.
Hoofdstuk 6: Hallo darmen. Ik ben het, tarwe. Tarwe en coeliakie
Begint weer met vijand denken: 'Laat dan een indringer binnenkomen die dit hele prettige systeem kan verstoren: tarwegluten.'
'Coeliakie komt steeds vaker voor; de laatste vijftig jaar is deze ziekte zelf verviervoudigd, een feit dat naar mijn mening de weerspiegeling is van de veranderingen die de tarwe zelf heeft ondergaan.'
Dit moet toch met goed wetenschappelijk onderzoek na te gaan zijn? Is coeliakie toegenomen en zo ja, hebben de veranderingen in het gluteneiwit van tarwe hiermee te maken?
Onze eigen Hollandse kinderarts dr. Willem Karel Dicke heeft als eerste officieel een link gelegd tussen coeliakie en tarweconsumptie.
Er staat bij in 1953, maar dat zal wel 1935 moeten zijn.
Coeliakie: wees bevreesd voor de machtige broodkruimel
De symptomen van coeliakie zijn veranderd. Het kan aangetoond worden met antilichamen-testen, terwijl je geen symptoom hebt.
De stijging van het aantal mensen met coeliakie, loopt volgens Davis parallel aan een verhoging van diabetes I, auto-immuunziekten, allergieën.
En weer: de onderzoekingen 'lopen parallel met de veranderingen in het type tarwe dat nu op de meeste landbouwgrond in de hele wereld groeit, namelijk dwergtarwe.
Davis suggereert alweer het verband tussen de veranderingen van ouderwetse tarwe in dwergtarwe EN de toename van vele soorten ziekten.
Hij suggereert, hij toont niet aan.
Zonulinen: hoe tarwe zichzelf uitnodigt in je bloedsomloop
Zonuline is een eiwit, dat de darmdoorlaatbaarheid verstoort, door 'hechte darmkruisingen uit elkaar te halen.' Tarwegliadine zou deze zonuline triggeren zodat deze te voorschijn komt(?) en het slijmvlies van de darmen verstoort.
Misschien hoop je wel op diarree
Zoals hierboven gezegd: er zijn ziektes, die niets met de darmen te maken hebben, en die toch dezelfde HLA- en immuunmarkers delen met coeliakie. Men noemt dit 'latente' coeliakie. Aandoeningen kunnen zijn: huiduitslag, leveraandoeningen, auto-immuunziektes, diabetes I, neurologische gebreken, bloedarmoede. ''Het kan invloed hebben op elk orgaan, op elke leeftijd, waarbij het zich op meer manieren laat zien dan Tiger Woods minnaressen had.'
Wie zegt dat dit allemaal door tarwegluten komt, meneer Davis. Kunt u met de opbrengsten van Wheat Belly geen gedegen onderzoek financieren?
Tarwe en bungeejumpen
Onder dit kopje wordt 'de mortaliteit door blootstelling aan tarwegluten' besproken.
Volgens de vertaalster heeft in Nederland officieel 1 op de 800 mensen coeliakie, maar in het echt hebben 1 op de 100 mensen coeliakie, zonder dat ze het weten dus.
Davis heeft weer een grappige eindzin: Als je vanaf een brug gaat bungeejupen , dan weet je dat je iets stoms doet. Maar het eten van 'gezonde volkorengranen?'
Eet met lipstick op geen hostie
Tarwe zit overal in. In lipstick. In hostie. In handcrème. Er is veel onwetendheid, zegt meneer Davis. 'Maar al te vaak heeft de onderbetaalde verkoper of de overwerkte apotheker géén idee.
Waarom nu weer een onderbetaalde verkoper en een overwerkte apotheker erbij halen. 'Grappig?'
Coeliakie-light
Onder coeliakie-light verstaat Davis het prikkelbaredarmsyndroom (PDS) en maagzuurbranden of reflusoesofagitis.
Gelukkig, er is een oplossing: 'Elimineer tarwe en de zuurreflux verbetert, en de symptomen van PDS verbeteren. Helaas zijn deze effecten niet gekwantificeerd, hoewel onderzoekers wel hebben gespeculeerd over hoet groot de rol is die gluten speelt bij mensen zonder coeliakie maar wel met PDS en zuurreflux.'
Grappig. Hier zegt hij het zelf: de effecten zijn niet gekwantificeerd.
Laat coeliakie je bevrijden
'Maar niet alles is verloren als je coeliakie hebt. Zonder tarwe kan eten hap voor hap heerlijk zijn, en zelfs lekkerder.
Je wordt niet aangestuurd door oncontroleerbare impulsen van de soort zoals die wordt aangewakkerd door tarwe. Denk niet aan coeliakie als een last. Denk aan coeliakie als een bevrijding.'
Klinkt wel hemels.
Hoofdstuk 7 De diabetesnatie: tarwe- en insulineresistentie
Ik krijg genoeg van dit soort zinnen: 'Tarwe is de president van zijn eigen kleine mergpijpclub, het opperhoofd van de koolhydraten. Dronken, scheldend en ongewassen met het T-shirt van vorige week nog aan, wordt hij door alle instellingen die dieetadviezen verlenen, opgewaardeerd tot de speciale status van 'vezelrijk', 'complex koolhydraat' en 'gezond volkorengraan.' Davis raast nog even door: diabetes wordt veroorzaakt door tarwe; een diabetespatient in Amerika kost 138,000 tot 192.000 euro; uit 60 kilo tarwebloem haalt Davis 200 broden, terwijl wij, Nederlandse bakkers aan 120 komen; bij 'walgelijke koolhydraten weet jij wel over welke hij het heeft'; tarwe is door het 'Dream team' van de USDA vrijgesproken....
Dag meneer Davis; ik houd Broodbuik voor gezien.
De kernzin van uw boek staat in uw monoloog van bladzijde 42: 'Ik ben overgevoelig voor tarwe.'
Dat hebt u prachtig uitgevierd in dit boek. Overgevoelig? Dat is nog zwakjes uitgedrukt. Zeg maar rustig: allergisch.
Wat mij betreft komt er gedegen onderzoek naar de gezondheidsaspecten voor de mens van het voortkweken van tarwerassen op opbrengst en op bakwaardigheid. Misschien zijn die onderzoeken al wel gedaan. Daar heb ik geen zicht op.
Graag eindig ik mijn Broodbuik lees-avontuur met een visie op tarwe vanuit een andere hoek: die van de ayurveda.
Onderstaande tekst komt uit het Ayurveda Kookboek van Amadea Morningstar en Urmila Desai.
De tekst is een voorbeeld, hoe je evenwichtig kunt schrijven over - in dit geval - tarwe.
(In de ayurveda wordt uitgegaan van verschillende constituties: vata, pitta, kapha.)
'Tarwe
Tarwe is het populairste graan. En bovendien van alle granen het zwaarst en vochtigst, wat zowel een sterk als een zwak punt is. Tarwe vormt een uitstekende compensatie voor een droge boon, zoals de keker, bijvoorbeeld in pitabroodjes. In combinatie met een product dat koel en vochtig is, bijvoorbeeld kaas, heeft tarwe een aardend effect. Ze is de aangewezen graansoort als u wilt toenemen in gewicht en niet allergisch voor tarwe bent. U begrijpt hieruit dat tarwe geweldig is voor Vata en het Kapha-evenwicht ingrijpend verstoort. Doordat tarwe koel en zwaar is, heeft ze een gunstig effect op het Pitta-evenwicht.
Sommige mensen zijn bijzonder gevoelig voor tarwe.
Misschien komt dat doordat hele jonge zuigelingen soms al de graansoort voorgeschoteld kregen, terwijl hun darmwand nog lang niet sterk genoeg is om het goed af te breken. Het lichaam kan tarwe dan als een vreemde stof gaan zien en al zodanig gaan behandelen: er vormen zich antilichamen tegen onverteerde granen en allergieën zijn het gevolg. Symptomen van een tarwe allergie zijn o.a. traagheid na het eten hiervan, indigestie, hoofdpijn, gewrichtspijn, humeurigheid. Bent u overgevoelig voor tarwe of een andere graansoort, eet het dan niet, ook al wordt in dit ayurvedisch kookboek anders geadviseerd. Deze allergie kan op den duur genezen en dan kunt u het graan wel aan. Voor de genezing van allergieën is het het beste om agni (spijsverteringsvuur, I.B.) te stimuleren, het irriterende product een tijdje te vermijden en u deskundig te laten helpen bij het versterken van uw spijsvertering en afweerkrachten.'
6-7-2013
Op internet staat een zeer helder artikel van twee wetenschappers,
Prof. Fred Brouns, PhD en
Vincent van Buul, MSc van de Universiteit van Maastricht.
Lees het hier. Of zie hier het overzicht in het Nederlands Tijdschrift voor Voeding en Diëtetiek.
n.b. Er is nog een boek in omloop, dat brood en bijna alle granen in de ban doet: de Voedselzandloper, van Kris Verburgh.
Ik heb het zelf niet gelezen, ga ik ook niet doen. Het is een zeer populair boek bij alle personal coaches die weer allerlei ander mensen coachen, dus menig coachend en gecoacht Nederlander raakt besmet met het Voedselzandloper virus.
Met mijn nuchtere boerenverstand zeg ik: eet van alles, eet met mate, eet wat je goed bekomt en eet niet wat je niet goed bekomt.
En om toch iets over het boek te zeggen, verschuil ik me fijn achter deze recensie in de Volkskrant.