lussekats met abrikozen
(Zweedse broodjes; saffraan vervangen door stukjes abrikoos)
12 december
Wordt het nog licht vandaag? Half elf. Bewolkt, grijs en grauw buiten.
Nog geen krant te lezen zonder dat de lamp aan is.
Gelukkig, de kerstboom is binnengehaald. En de kerstboom heeft lichtjes gekregen.
En versieringen in goud en rood en zilver.
Die lichtjes gaan niet meer uit vandaag.
En verder... heb ik die prachtige Zweedse lussekats gebakken.
Twee verse opgesmikkeld; zes stuks in de vriezer gestopt voor kerstontbijt.
lussekats oftewel Sint Lucia broodjes
In het archief staan twee versies van de lussekats; lussekats 1 en lussekats 2.
Hierin is meer te lezen over de naam van de broodjes.
Sint Lucia is geboren in Syracuse, Sicilië, ergens in de derde eeuw na Christus. Ze gaf haar verloving op voor een christelijke roeping, werd in 304 terechtgesteld door de heidense keizer Diocletianus.
Lucia betekent Licht. Haar naamdag, 13 december, werd ooit in Zweden gekoppeld aan de terugkeer van het licht. Tot op de dag van vandaag is het een grote feestdag. Een in het wit gekleed meisje gaat als Lucibrud (Luciabruid) getooid met een krans en met brandende kaarsen alle slaapkamers van het huis binnen en brengt iedereen koffie en broodjes. De prachtige Luciabroodjes dus, feestelijk door de boter, suiker, room en ZONNIG door de saffraan. (in de versie van vandaag heb ik de saffraan vervangen door abrikozen)
Luciapoezen is de letterlijke vertaling van lussekats.
Statig en rustig en rijzig als het silhouet van een poes, zo zien de broodjes er uit.
En verder is het natuurlijk de s – vorm vanwege Sverige, misschien ook wel van Sint, misschien ook wel van Syracuse, geboorteplaats van Sint Lucia.
gezwavelde abrikozen
Wie de saffraan vervangt door abrikozen, die moet voor deze keer niet-biologische gebruiken.
Biologische abrikozen, zijn abrikozen die rustig ingedroogd zijn. Hierbij worden ze bruin.
Niet biologische abrikozen worden gezwaveld, zie hier een klein verhaaltje hierover.
Ze blijven oranje en dat is juist de bedoeling.
weken, wellen en in stukjes snijden
Was de abrikozen een paar keer.
Zet ze dan een uur in lauw water, giet ze af.
Snijd ze in vier (of meer) stukjes. Snijd de vruchten overdwars; dit geeft in de broodjes een mooie vorm.
zacht deeg
Om van het abrikozendeeg mooie strengen te kunnen vormen, hebben we een heel soepel deeg nodig.
Deeg met veel vocht dus; en deeg ruim voldoende is uitgerezen.
Geen probleem; zo maak ik alle degen altijd: veel vocht, lange rijstijd.
Dit geeft namelijk de lekkerste broodjes.
Voor deze abrikozen lussekats heb ik eerst een vloeibaar voordeeg gemaakt.
Dit is een beslagje van de helft van het meel, alle gist en alle water.
In dit beslagje komen de gisten tot ontwikkeling (dwz tot groei en tot deling).
Bovendien wennen bloem en water al aan elkaar; ook dit komt de soepelheid ten goede.
Omdat ik vanmorgen vroeg wilde gaan vormen en bakken, heb ik het deeg gisteravond al gemaakt.
Dit deeg heeft een nacht gestaan in de onverwarmde keuken.
Het deeg was dus ook tamelijk koud, toen ik het in stukjes verdeelde; elk stukje tot sliert uitrolde en tot een S vormde.
Het duurde nog eens twee uren, voordat ik de lussekats kon gaan bakken.
Zo is het gewoon; thuis is het veel kouder dan in de bakkerijen met hun verwarmde rijskasten.
Vandaar dat de rijstijden voor thuisbakkers ook zo anders zijn dan voor de professionele bakkers.
broodjes bakken voor de kerst?
Wie verse broodjes wil, die make dus de vorige avond het deeg, sta vroeg op, vorme de broodjes en bakke ze na enkele uren.
Wie vrijwel verse broodjes wil, die make de broodjes van tevoren en vrieze ze in, zo snel mogelijk - binnen 60 minuten - na het bakken.
Haal ze de vorige avond uit de vriezer.
Piep ze eventueel op voor het opdienen (oven voorverwarmen op 220°; broodjes beetje nat maken en in de oven stoppen gedurende ongeveer vijf minuten.)
ingrediënten 16 stuks
- 500 gram bloem
- 10 gram verse gist
- 8 gram zout
- 75 gram boter
- 1 eidooier
- 250-350 ml water (afhankelijk van de kwaliteit van de bloem)
- 250 gram abrikozen (geweekt, geweld en in stukjes)
- 1 ei (voor het bestrijken)
werkwijze
vorige avond
- was de - niet bio - abrikozen enkele keren; week ze dan in lauw water gedurende 60 minuten; giet ze af
- maak een beslag (vloeibaar voordeeg) van 250 gram bloem, 10 gram gist en 250 ml lauw water; laat dit beslagje 60-120 minuten staan
- maak dan het deeg: voeg bloem, eidooier, boter en zout toe aan het vloeibare voordeeg; kneed een super soepel deeg (voeg eventueel nog lauw water toe); werk op het einde de stukjes abrikoos door het deeg; doe het deeg terug in de kom; doe een doek of plastic zak over de kom en laat deze een nacht staan (hooguit 12 uren)
bakdag
- verdeel het deeg in 16 stukjes (of minder, als u grotere broodjes wilt)
- maak van elk stukje een stevige streng van circa 20 centimeter (terwijl u omlaag rolt, duwt u met beide duimen steeds het deeg min of meer dubbel, dit keer op keer totdat de sliert stevig is en lang genoeg), maak hiervan een mooie S; leg de gevormde broodjes op bakpapier op de bakplaten, ruim uit elkaar; dek losjes af met droge theedoek of stuk plastic, laat ze narijzen tot ze zacht aanvoelen (duurde bij mij dus 120 minuten)
- verwarm de oven voor op HOOGUIT 200˚; bestrijk de broodjes voorzichtig met een klein beetje losgeklopt ei
- bak de broodjes gedurende 15-25 minuten, tot ze goudbruin zijn
- laat de broodjes uitdampen op een rek
- wie in wil vriezen; laat de broodjes 30 minuten uitdampen, stop ze in een plastic zak en doe deze in de vriezer
evaluatie
De binnenkanten van de broodjes zijn zijdezacht geworden door het gebruik van vloeibaar voordeeg, door een super soepel lussekats deeg te maken en door dit deeg ook nog eens een lange voorrijs te geven (een hele nacht in mijn geval; vanzelf kunt u de tijden naar uw eigen dagindeling aanpassen).
De aanblik van de binnenkant is dus een mooie soepele kruim; de smaak is zeer lekker. Er hoeft feitelijk niks op. Wie er toch iets op zou willen doen: boter en/of kaas en/of jam, honing.
Wie de abrikozenstukjes kleiner zou maken, zou ietsje gemakkelijker de strengen kunnen maken. Wie ze maar in vier stukjes snijdt -zoals ik gedaan heb - die ziet prachtige stukjes abrikoos terug in het doorgesneden broodje. De grootte van de abrikoosstukjes is naar eigen believen dus.
summary
12 december. Dark, grey, cloudy wheater. Will it ever become light?
If I - being a Dutch woman - sense this today; how the Swedish people must feel the shortest day deep within their bodies.
They celebrate on december 13th Saint Lucia. Saint Lucia was born in Syracuse, Sicilië, somewhere in the thirth decade behind Chr. She quit her engagement to become a follower of Christ; she was murdered in 304 by the heathenish emperor Diocletianus.
Well, back to Saint Lucia, Sweden. (How Saint Lucia 'got' there???)
Little children, dressed in white, with a crown-with-candles on their heads (don't ask me how they prevent fire..), bring coffee and lussekats to the whole family.
Lussekats are luxury white breads in the form of an S (Saint? Svergie? Syracuse?). The breads look yellow because of saffron. See lussekats 1 and lussekats 2 in the archives.
Today I made lussekats with apricots instead of with saffron.
The apricots are non-organic, so treated with sulphur, which makes them longer preservable and which makes them keep their orange colours.
Make at first a wet pre-dough; than make the dough, add the pieces of apricots and give this whole dough a long rise of max. 12 hours; that cut the dough in pieces, make a long strand of every piece and form an S; give the lussekats a last rise of 1-2 hours (depends on the temperature in house), brush them with egg and bake them in an oven of 200°C. Also very suitable to put in the fridge for christmas breakfast.